Carl Schmidt: Κράτος και Κατάσταση πολιορκίας

άρθρο του Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου, δημοσιογράφου
Ο Καρλ Σμιτ διατύπωσε εντυπωσιακές θεωρίες περί της κήρυξης προσωρινής δικτατορίας και περί αντάρτη. Σύμφωνα με τον Σμιτ, οι αποφάσεις που λαμβάνονται υπό το κράτος και την κατάσταση της εκτάκτου ανάγκης δεν μπορούν να κριθούν ως προς την ορθότητά τους και, άρα, ο κυρίαρχος ηγεμόνας είναι αυτός που κηρύσσει δικτατορία –«Rechtsinstitut»- για να αποκαταστήσει την τάξη επειδή αναπαριστά την ενότητα ενός λαού και μπορεί να αποφύγει ή να τελειώσει αποτελεσματικά έναν πόλεμο.

Ανέφερε, ειδικότερα, ότι «εάν το σύνταγμα ενός κράτους είναι δημοκρατικό, τότε κάθε εξαίρεση που δικαιολογεί την άρνηση των δημοκρατικών αρχών και κάθε άσκηση κρατικής ισχύος ανεξάρτητη από την έγκριση της πλειοψηφίας μπορεί να αποκληθεί Κράτος της Δικτατορίας/ Εξαίρεσης- Ausnahmezustand». Οπότε, ο Σμιτ θεωρεί ότι η εξαίρεση είναι πιο ενδιαφέρουσα από την συνηθισμένη περίπτωση διότι αυτή η εξαίρεση αποδεικνύει τα πάντα.

Ο Καρλ Σμιτ έγινε γνωστός για τις φράσεις του «Κυρίαρχος είναι όποιος αποφασίζει για το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης» (πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) και «Κυρίαρχος είναι όποιος κατέχει τα κύματα της περιοχής» (μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Ο Σμιτ θεωρούσε τον πόλεμο ως την γνήσια κατάσταση της φύσης και, κατόπιν, έκρινε ότι το κυρίαρχο κράτος «εξανθρώπισε» τις συνθήκες διεξαγωγής του πολέμου. Εξέφραζε, όμως, δέος απέναντι στην χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων με σκοπό την ολοκληρωτική καταστροφή του εχθρού, όπως ο ίδιος τον όρισε τον βιβλίο του «Η έννοια του πολιτικού».

Μετά τον πόλεμο, δημοσίευσε το πιο σημαντικό –υπό το πρίσμα των σημερινών εξελίξεων- βιβλίο του «Ο Νόμος της Γης» του 1950, απ’ όπου προέρχεται και η φράση: «Την Γη θα κληρονομήσουν οι ειρηνοποιοί. Η ιδέα για έναν νέο Νόμο της Γης ανήκει μόνο σε αυτούς». Για τον Σμιτ, ο πρώτος νόμος της Γης (υπό την έννοια της εδαφικής διανομής και κατοχής της γης) ήταν τοπικός και αφορούσε την ευρωπαϊκή ήπειρο. Μετά την ανακάλυψη της Αμερικής και του Νέου Κόσμου, ο νόμος της Γης έγινε παγκόσμιος ενώ για τον Νέο Νόμο της Γης ο Σμιτ διέκρινε τρεις πιθανότητες: α) η ηγεμονική δύναμη να υποτάξει όλες τις άλλες δυνάμεις, β) και πιο απίθανο, να αναβιώσει ο Νόμος των κυρίαρχων κρατών σε αμοιβαία βάση, γ) και πλέον πιθανό για τον Σμιτ, να μεταβληθεί η Γη σε πεδίο πολλαπλών δυνάμεων. Πάντως, ο Καρλ Σμιτ θεωρούσε ότι οι ΗΠΑ ήταν η μόνη πολιτική οντότητα που ήταν ικανή να επιλύσει την κρίση της διεθνούς τάξης πραγμάτων.

Η θεωρία του έχει επηρεάσει, κατά περίεργο τρόπο τόσο τον ναζισμό όσο και τον νεοσυντηρητισμό που εκδηλώνεται στις ΗΠΑ, αλλά και τον ευρωπαϊκό φεντεραλισμό. Στο βιβλίο του «Condition teachings» του 1928, χαρακτήριζε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ως «μοντέλο φεντεραλισμού» ενώ ήταν αυτός που καθιέρωσε τον όρο της «Υπερεθνικότητας – Supranationalität». Από την μια, θεωρούσε το κυρίαρχο κράτος ως το μεγαλύτερο επίτευγμα του δυτικού ρασιοναλισμού ενώ, από την άλλη, σε διάφορες εποχές πήρε θέση κατά του συνταγματικού κράτους, του κοινοβουλευτισμού και του πλουραλισμού, τάχθηκε υπέρ της «δημοψηφισματικής δημοκρατίας» και του «ισχυρού κράτους της ελεύθερης οικονομίας» ενώ ταυτόχρονα υπερασπίστηκε τον περιορισμό της ελευθερίας («condition of the liberty»). 

Γενικά, η εικόνα του Καρλ Σμιτ παρουσιάζει πολλές ομοιότητες -ειδικά στο θέμα της ατζέντας των ΜΜΕ που καθορίζουν μέσω του κράτους τις εξελίξεις- με την πολιτική του Κ. Σημίτη και με τις αποκαλύψεις στις οποίες προχωρά ο Αλμπέρ Καμύ στο θεατρικό του έργο "ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ".

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Ο Carl Schmitt γεννήθηκε στις 11 Ιουλίου 1888 στο Plettenberg της Βεστφαλίας όπου και πέθανε στις 7 Απριλίου 1985, σε ηλικία 97 ετών. Συμμετείχε στο ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ από το 1933 ως πρόεδρος της ένωσης Εθνικο-Σοσιαλιστών Νομικών και έγινε γνωστός ως «ο εστεμμένος νομικός του Γ΄ Ράϊχ». Φυλακίστηκε από τις ΗΠΑ το 1945 χωρίς να κατηγορηθεί στην δίκη της Νυρεμβέργης. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Plettenberg, όπου έζησε ως ιδιώτης λόγιος, πολιτικά και επιστημονικά εν πολλοίς απομονωμένος, μέχρι τον θάνατό του.

πηγές: - Ιστοσελίδα  Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

                - Wikipedia, the free encyclopedia
                - greekbooks