Λασκάρεως 99

άρθρο της Mαρίας Kατσουνάκη

Η Ζωή και η Αθηνά είναι μεσήλικες γυναίκες που έχουν –είχαν– δυο μικρά μαγαζιά στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Λασκάρεως. Η μία pet shop και η άλλη κάτι σαν εμπορορραφείο, επιδιορθώσεις ρούχων για την ακρίβεια. Καμία από τις δυο δεν ζούσε άνετα. Βιοποριζόταν, όμως. Η μικρή τους ιστορία δεν θα αφορούσε κανέναν εκτός από τον στενό κύκλο των οικείων τους, ενδεχομένως και τη γειτονιά. Αν αναφερόμαστε σήμερα σε αυτήν οφείλεται σε ένα ντοκιμαντέρ, ανάμεσα στα δεκάδες που φιλοξενούνται από προχθές στη Θεσσαλονίκη, στο 13ο Διεθνές Φεστιβάλ – Εικόνες του 21ου αιώνα. Θα προβληθεί στην κρατική τηλεόραση (στη σειρά Dogville), το έχει σκηνοθετήσει η Κατερίνα Πατρώνη και έχει τίτλο «Λασκάρεως 99».

Το θέμα του κοινότοπο, θα μπορούσε να είναι και αδιάφορο. Γι’ αυτό μας κίνησε το ενδιαφέρον. Αλλη μια αφήγηση ανάμεσα στις εκατοντάδες που γεμίζουν σελίδες εφημερίδων και κουβέντες της παρέας. Συνοικιακά μαγαζιά που κλείνουν, επιχειρήσεις που πτωχεύουν, άνθρωποι που στριμώχνονται, δυσφορούν και, αν δεν υπάρχουν και εναλλακτικές λύσεις, υποφέρουν....

Κόντρα στις ιερεμιάδες, τη δυσφορία και τη διάχυτη μελαγχολία, το ντοκιμαντέρ, παρακολουθεί σιωπηλά και με συνέπεια. Οι μήνες περνούν, τα δυο μαγαζιά πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Περνάνε μέρες και δεν μπαίνει πελάτης στο pet shop ή όταν μπαίνει μπορεί να ζητήσει μια τροφή για γάτες που δεν υπάρχει γιατί η ιδιοκτήτρια δεν έχει χρήματα να ανανεώσει το εμπόρευμά της. Περνάνε εβδομάδες και οι μόνες επιδιορθώσεις είναι στρίφωμα σε τρία παντελόνια και μία κουρτίνα. Οι δυο γυναίκες συναντιούνται, μιλάνε, αντιλαμβάνονται ότι η ζωή τους αλλάζει. Στην αρχή του ντοκιμαντέρ είναι φροντισμένες και δυναμικές, καταλήγουν κουρασμένες και απογοητευμένες. Η γειτονιά παρούσα. Ο συνταξιούχος ηλικιωμένος που τον ληστεύουν στο ασανσέρ και βρίσκει υποστήριξη στην ιδιοκτήτρια του pet shop. Ο Νιγηριανός στον οποίο η μοδίστρα ανακοινώνει ότι ο άντρας της πέθανε από καρκίνο. Κάτι σύντομο φιλοσοφούν οι δυο τους για την απώλεια και τις ανατροπές του βίου, όχι κατ’ ανάγκην διεκπεραιωτικό, και ο (μοναδικός) πελάτης αποχωρεί.

Οι αποκλίσεις είναι ελάχιστες, αδιόρατες μερικές φορές. Καταγράφονται σε μια κίνηση, σε μια κουβέντα, στο χέρι που χαϊδεύει τη γάτα, στη φωνή που επιτιμά τον σκύλο, στον καφέ και στο τσιγάρο. Η Ζωή και η Αθηνά δεν απλώνουν τη δυστυχία τους μπροστά στους άλλους, έχουν μια ευπρόσδεκτη κοινωνικότητα. Δεν εξεγείρονται, δεν αναφέρονται στο μέλλον, σε σχέδια και σε οράματα. Μονολογούν κάτι για τη δυσκολία να κάνουν κάτι άλλο, τώρα, σε αυτήν την ηλικία, μέσα στην κρίση, αντιλαμβάνονται όμως ότι δεν έχουν επιλογή. Πρέπει να προχωρήσουν. Κλείνουν ένα κεφάλαιο της ζωής τους. Ξεκαθαρίζουν το εμπόρευμα, φωνάζουν τον παλιατζή για τα «παλιοσίδερα», γεμίζουν κούτες, τραβάνε την πόρτα, αφήνουν πίσω τους χρόνια δουλειάς που «δεν πάει άλλο».

Η γειτονιά θα χάσει δύο σταθερά σημεία αναφοράς. Ε, δεν ήρθε και η συντέλεια του κόσμου. Μια μικρή, ελάχιστη μετατόπιση στη ρουτίνα. Αναστάτωση προσωρινή που σε λίγο θα καταλαγιάσει και κάτι άλλο θα πάρει –ή δεν θα πάρει– τη θέση των δύο μαγαζιών, των δύο καταστημάτων. Καθώς όμως ο φακός, το τελευταίο βράδυ, ακολουθεί για λίγο τα βήματά τους στον δρόμο, με τις πλαστικές σακούλες στο χέρι και το σκυλί να προηγείται μυρίζοντας τις γνώριμες γωνιές του, η σκέψη που γεννιέται είναι γυμνή: άλλο να μεγαλώνεις με την επίγνωση μιας γεμάτης και πλούσιας ζωής κι άλλο να φθείρεσαι ώρα με την ώρα, να σταλάζει η απογοήτευση μέρα με τη μέρα, να αδειάζει, να στερεύει η μικρή αυτή επένδυση ζωής. Να εγκαταλείπεις τα λίγα τετραγωνικά που σου αναλογούν γιατί πια «δεν πατάει άνθρωπος». Να απομακρύνεσαι με σκυφτό το κεφάλι και να αφήνεις πίσω σου κάτι που, ίσως δεν αγάπησες παράφορα, ήταν όμως μια δουλειά η οποία σε συνέδεε με την επόμενη μέρα.

Ο φακός της Κατερίνας Πατρώνη δεν είναι λαίμαργος. Παρακολουθεί αυτό που είναι αναγκαίο για την αφήγηση. Μια ζωή μπορεί και άχρωμη, χωρίς τίποτα το σπουδαίο και το συναρπαστικό. Είναι όμως η ζωή τους. Ούτε μικρή ούτε μεγάλη. Ούτε λίγη ούτε πολλή. Κι αυτήν αφήνουν πίσω τους με βήμα βαρύ, συρτό και, πλέον, ασταθές.