Η Μεταφυσική των Χαμένων ευκαιριών, η συκοφαντία των αντιπάλων και το ΕΛΙΑΜΕΠ

άρθρο του Σπύρου Κουτρούλη

Το γεγονός ότι στην σημερινή ελληνική κοινωνία υπάρχει ένα διακριτό πολιτικό και ιδεολογικό ρεύμα με χαρακτηριστικά εθνικιστικά και υπερπατριωτικά δεν το πληροφορηθήκαμε από το ίδιο, αλλά από αυτούς που εμφανίζονται ως αντίπαλοι του, δηλαδή το ΕΛΙΑΜΕΠ.

Η επισήμανση αυτή θα ήταν μάλλον διασκεδαστική για την ανεδαφικότητά της, αν δεν υποστηριζόταν από πρόσωπα που κατέχουν θεσμικό ρόλο όπως οι καθηγητές Λ. Τσούκαλης, Θ. Βερέμης και Θ. Κουλουμπής.

Αλλά για να γίνουνε πιο συγκεκριμένοι οι παραπάνω αποτελούν την ηγεσία του ΕΛΙΑΜΕΠ, που συμπληρώνεται από έναν ακόμα ως γενικό γραμματέα, τον Α. Παπαχελά. Ο τελευταίος είναι ο διευθυντής της Καθημερινής και οι υπόλοιποι τακτικοί αρθρογράφοί της. Θα μπορούσαμε εύλογα να ισχυριστούμε ότι η παραδοσιακή συντηρητική εφημερίδα έχει αναδειχθεί, σε κάποιο βαθμό, σε όργανο του ΕΛΙΑΜΕΠ. Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι ανάμεσα σε αυτούς που συχνά γράφουν σε αυτή είναι ο πρώην εφοπλιστής, συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ, Κ. Καρράς, ο οποίος έχει και μια άλλη ιδιότητα: είναι μέλος του Δ.Σ. του αμερικάνικου ιδρύματος Cdrsee για το ξαναγράψιμο της ιστορίας των λαών της νoτιoανατολικής Ευρώπης.

Όλη αυτή η σχολή σκέψης δέχθηκε κριτική από διάφορες πλευρές όπως τον Β. Μαρκεζίνη, τα περιοδικά Άρδην, Επίκαιρα και άλλους. Θα αναμέναμε ότι το ΕΛΙΑΜΕΠ θα απαντούσε με επιχειρήματα στην κριτική που του ασκήθηκε. Αντί αυτού προτίμησε τις προσωπικές επιθέσεις εναντίον αυτών που το επέκριναν. Η τακτική αυτή εξηγεί την απουσία σοβαρής στρατηγικής ανάλυσης, η οποία έχει αντικατασταθεί από τις κραυγές και τις προσωπικές προσβολές. Επαναλαμβάνεται δηλαδή ότι είχε συμβεί και με τον Π. Κονδύλη. Αντί να απαντήσουν σε αυτά που υποστήριζε ειρωνεύονταν και ύβριζαν τον ίδιο.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση ο Β. Μαρκεζίνης και η ομάδα γύρω από το περιοδικό Άρδην υποστήριξαν με επιχειρήματα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να εξαρτάται από ένα κράτος –όπως οι ΗΠΑ οι οποίες βρίσκονται στα κάτω τους άλλωστε– αλλά να ασκούν μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, που θα αναζητεί συμμάχους στα Βαλκάνια, στη Ρωσία, στην Κίνα. Θα προσθέταμε ότι ένα κράτος έχει συμφέροντα που πρέπει να υποστηρίξει και για αυτό μπορεί να επιλέγει από ένα πλήθος μέσων, και συμμάχων ανάλογα αν εξυπηρετούν τους στόχους που έχει θέσει.

Θα περιμέναμε από ένα ίδρυμα που έχει ως αντικείμενο την στρατηγική ανάλυση να απαριθμήσει με αξιολογικά ουδέτερο τρόπο τα οφέλη και τις ζημιές από κάθε επιλογή. Αντί αυτού ο Α.Παπαχελάς πρώτος έγραψε στην Καθημερινή: «Διάφοροι νεοεισαγόμενοι “σοφοί” φαντασιώνονται λύσεις σωτηρίας από τη Ρωσία ή την Κίνα. Όλα αυτά είναι καλά γεωπολιτικά βιντεοπαιχνιδάκια, αλλά τούτη την ώρα το παιχνίδι που μας αφορά παίζεται σκληρά στην Ευρώπη.»

Ακολούθησε ο Θ. Βερέμης στην ίδια εφημερίδα (9.1.11) όπου σε άρθρο με τίτλο «Νοικοκύρηδες και «Ελληνάδες» υποστήριξε: «Οι υπερπατριώτες επιχειρούν συνήθως την κατάργηση κάθε άποψης που είναι αντίθετη από τις δικές τους, ώστε το έθνος να ομονοεί σε έναν χαμηλό παρονομαστή. Κατασκευάζουν έτσι κοπάδια προβάτων με αντανακλαστικά λύκων. Οι οπαδοί αυτής της λογικής συσπειρώνονται γύρω από ιδεολογικά ετερόκλητα έντυπα. Άρδην , Παρών (σ.σ. sic), Νέμεση, Ελεύθερη Ώρα κ.λπ. Η κοινή έμμονη ιδέα που χαρακτηρίζει την φιλολογία αυτή είναι ότι η ξένη επιβουλή κατά της χώρας μας διεισδύει σε όλους τους θεσμούς μας χάρη στους μειοδότες αντιπατριώτες, ενίοτε και όργανα ξένων υπηρεσιών».Ο Θ. Βερέμης βεβαίως είναι ο ίδιος που επαίνεσε το ΛΑΟΣ –ένα κόμμα ανταποκρίνεται περισσότερο στο ορισμό του «εθνικιστικού»– για την υποστήριξη του στο Μνημόνιο και στην κυβέρνηση Παπανδρέου κατά τις τελευταίες εκλογές. Είναι εντυπωσιακό όμως ότι συγχέει πολιτικά ρεύματα που δεν συναντούνται και τους αποδίδει προθέσεις και δυνατότητες που δεν έχουν, ενώ παραλείπει να πει ότι τις απόψεις που επικρίνει, υποστηρίζουν και άλλα περιοδικά όπως ταΕπίκαιρα και αρθρογράφοι της Καθημερινής, όπως ο Σ. Λυγερός.

Όμως αν το ΕΛΙΑΜΕΠ ήταν ένας χώρος ή λέσχη συζητήσεων πιθανόν να μην ενδιέφερε ιδιαίτερα. Αλλά όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του χρηματοδοτείται, εκτός των άλλων πηγών, από τα ελληνικά υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας. Από το γεγονός αυτό και τον θεσμικό ρόλο που κατέχει, μας απασχολεί γιατί υποστηρίζει θέσεις όπως τον «ευρωαντλαντισμό», ή γιατί προωθεί την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. που θα σημάνει και το τέλος της Ενωμένης Ευρώπης ή γιατί αγνοεί επιδεικτικά τα κείμενα του Π. Κονδύλη ή και ενός αντιπάλου σαν του Α. Νταβούτογλου, που όμως μας βοηθά να καταλάβουμε τους στόχους που έχει η γείτονα χώρα.

Στην Καθημερινή της 23.1.11 ο Θ. Κουλουμπής περισσότερο γλαφυρός και φαντασιώδης σε άρθρο με τίτλο «Επιδημίες νεοεθνικισμού» θα ανακαλύψει κάτι, που όλοι αγνοούσαμε δηλαδή την ύπαρξη στην ενός διακριτού ρεύματος στην ελληνική κοινωνία με χαρακτηριστικά εθνικιστικά: «Μια συγχορδία – από μικρής κυκλοφορίας εφημερίδες και περιοδικά, ανήσυχες τηλεοπτικές εκπομπές, εγχώρια και ομογενειακά μπλογκ, αλλά και προσωπικότητες με τεράστια ακτινοβολία στην Ελλάδα και τον κόσμο (όπως ο Μίκης Θεοδωράκης) έχει υιοθετήσει έναν έντονα εισαγγελικό λόγο. Οι νεοεθνικιστές μας, επωφελούμενοι από τη βαθιά (και δικαιολογημένη) απογοήτευση του ελληνικού λαού απέναντι στο σύνολο των πολιτικών μας δυνάμεων, καλλιεργούν ψευδαισθήσεις για μια υπερκομματικού, αν όχι μεταφυσικού, τύπου «εθνοσωτήρια λύση». Καταγγέλλουν τον πρωθυπουργό και τον υπουργό του των Εξωτερικών ότι ασκούν «μυστική διπλωματία» με στόχο να «κουκουλώσουν» τις εκκρεμότητες στα εθνικά μας θέματα…. Κατακεραυνώνουν τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση για ανεπαρκή στήριξη των ελληνικών αιτημάτων, προτείνοντας «πολυδιάστατες/ πολυγαμικές» πολιτικές με τολμηρά ανοίγματα προς Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Βραζιλία και άλλους».Όλα αυτά επιβεβαιώνουν το μεγάλο έλλειμμα του ΕΛΙΑΜΕΠ: την απουσία σοβαρής ορθολογικής στρατηγικής ανάλυσης, που έχει υποκατασταθεί από τις προσωπικές επιθέσεις .

Στην ίδια εφημερίδα της 23.1.11 υπάρχει ολοσέλιδη συνέντευξη του Λ. Τσούκαλη, που φυσικά υπεραμύνεται του ΕΛΙΑΜΕΠ χωρίς όμως να διαφωτίζει για κάποια ουσιώδη θέματα, όπως πως ορίζεται η ιεραρχία του. Επίσης διαψεύδει αυτό που αναφέρεται στην ιστοσελίδα του για κρατική χρηματοδότηση. Από όλα όσα γράφει θα σταθώ σε δυο απόψεις. Πρώτον ότι στην ελληνική εξωτερική πολιτική υπάρχει μια μεταφυσική και μια ειμαρμένη που δεν μπορεί να ξεπεραστεί και λέγεται «ιστορία χαμένων ευκαιριών». Η μεταφυσική τούτη θεωρεί ότι κάθε διαπραγμάτευση που έγινε στο παρελθόν είναι αναγκαστικά επωφελέστερη από κάθε άλλη που θα ακολουθήσει στο μέλλον. Συνεπώς κάθε εθνικό θέμα θα πρέπει να κλείνει άμεσα χωρίς περαιτέρω διαπραγμάτευση διότι οι επωφελείς λύσεις υπάρχουν μόνο στην έναρξη της διαπραγμάτευσης. Βεβαίως οι ισχυρισμοί αυτοί ανήκουν περισσότερο στον χώρο της μεταφυσικής και λιγότερο της πολιτικής επιστήμης. Δεύτερον ενδιαφέρον, είναι η ενόχληση του για τις κατηγορίες του ΚΚΕ προς την κυβέρνηση Παπανδρέου για μοίρασμα του Αιγαίου. Όπως λέει «δυστυχώς το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει εγκαταλείψει τον διεθνισμό της αριστεράς και έχει πάει στο άλλο άκρο». Προφανώς το ΚΚΕ θα πρέπει να περνά κατά διαστήματα από σεμινάρια του ΕΛΙΑΜΕΠ ώστε να ερμηνεύει ορθά την ιδεολογία του.

Επίσης ο Γ. Καρτάλης στο Βήμα 23.1.11, σε άρθρο, με τον τίτλο «Οι υπερπατριώτες» (φυσικά δεν αναφέρεται στο ΛΑΟΣ ή στη Χρυσή Αυγή) θεωρεί ότι μπορούν να σταθούν εμπόδιο στις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης ΓΑΠ με την Τουρκία.

Το θετικό συμπέρασμα που βγαίνει από όλα τα παραπάνω είναι το εξής: Οι αναλύσεις που διατυπώνουν στοχαστές όπως ο Β. Μαρκεζίνης, περιοδικά όπως το Άρδην και τα Επίκαιρα, που δεν υποστηρίζονται από κανένα κόμμα, βρίσκουν σημαντική απήχηση στην ελληνική κοινωνία γεγονός που ανησυχεί τις κυρίαρχες ελίτ και αυτούς που ταυτίζουν την πορεία της χώρας με έναν μονοδιάστατο ατλαντικό προσανατολισμό. Η αιτιολογία της εξέλιξης αυτής θα πρέπει να αναζητηθεί σε δύο γεγονότα: την σοβαρότητα των με, την ταύτιση των δε με ένα χρεοκοπημένο πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο.